7 Temmuz 2012 tarihinde Cambridge’de yayınlanan bildirgenin Türkçe tercümesi [1]
Cambridge Bilinç Deklarasyonu*
Bu 7 Temmuz 2012 gününde, alanında uzman nörofarmakologlardan, nörofizyolojistlerden, nöroanatomistlerden ve nörologlardan oluşan uluslararası bir bilim insanı grubu, bilinçsel deneyimin insan ve insan harici hayvanlarda nörobiyolojik substratlarını ve buna bağlı hareketlerini yeniden değerlendirmek üzere Cambridge Üniversitesi’nde bir araya geldiler. Bu konunun karşılaştırmalı araştırmalarındaki engel, insan harici hayvanların ve sıklıkla insanların, içsel ve ruhsal durumları hakkında açık ve kolayca iletişim kurmaması olsa da, aşağıdaki gözlemler açıkça ortaya konulabilir:
· Bilinç alanındaki araştırmalar hızla dönüşmekte. İnsan ve insan harici hayvan araştırmalarında pek çok yeni teknik ve stratejiler geliştirilmekte. Sonuç olarak, daha fazla bilgi kolayca ulaşılabilir hale gelmekte ve bu alandaki geçmişten gelen peşin hükümlerin dönemsel yeniden değerlendirmesini gerektirmektedir. İnsan harici hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar gösterdi ki, bilinçsel deneyim ve algı ile bağlantılı homolog beyin devreleri, bu deneyimler için gerekli olup olmadıklarını anlamak amacıyla seçici şekilde kolaylaştırılabiliyor ve kesintiye uğratılabiliyor. Buna ek olarak, insanlarda, bilincin korelasyonlarını araştırmak için yeni invazif olmayan teknikler mevcut.
· Duyguların sinirsel alt tabakalarının kortikal yapılarla sınırlı olmadığı gözükmektedir. Nitekim, insanlarda duygusal durumlar sırasında uyarılan subkortikal sinir ağları, diğer hayvanlarda da duygusal davranışlar oluşturmakta kritik derecede önemlidir. Aynı beyin bölgelerinin yapay uyandırılışı insanlarda da, insan olmayan hayvanlarda da mütekabil davranış ve hisler üretir. İnsan olmayan hayvanlarda, içgüdüsel duygularla bağlantılı davranışları, beynin neresinde olursa olsun, ortaya çıkaran her yerde, takip eden davranışların çoğu, ödüllendiren ve cezalandıran iç durumlar da dahil olmak üzere, deneyimlenen duygu durumlarıyla tutarlılık gösterir. İnsanlarda bu sistemlerin derin beyin uyarımı da benzer duygulanım durumları oluşturabilir. Duygulanım ile ilişkili sistemler, sinirsel homolojilerin bol olduğu subkortikal bölgelerde yoğunlaşmaktadır. Neokortekse sahip olmayan genç insan ve insan harici hayvanlar, bu beyin-zihin işlevlerini muhafaza etmektedir. Üstelik, böceklerde ve kafadanbacaklı yumuşakçalarda (ör., ahtapot) aşikar olduğu gibi, dikkatlilik, uyku ve karar verme davranışsal/elektrofizyolojik durumlarını destekleyen sinirsel devreler, evrimde omurgasız yayılımı kadar erken bir dönemde ortaya çıkmış görünmektedir.
· Kuşlar, davranış, nörofizyoloji ve nöroanatomileriyle bilinçliliğin paralel evrimine dair çarpıcı bir örnek sunmaktadır. İnsana benzer en yakın bilinçlilik seviyelerine dair kanıtlar Afrika gri papağanlarında gözlemlenmiştir. Memeliler ve kuşların duygusal ağları ve bilişsel mikro devreleri, daha önce düşünülenden çok daha fazla dengeşiktir. Dahası, belirli kuş türlerinin, memelilerin REM uykusu da dahil olmak üzere, sinirsel uyku örüntüleri, ve çizgili ispinozlarda kanıtlandığı üzere, önceden memeli neokorteksi gerektirdiği düşünülen nörofizyolojik örüntüler bulundurduğu gözlemlenmiştir. Ayna öz farkındalık testi çalışmalarında saksağanların insanlarla, şempanzelerle, yunuslarla ve fillerle çarpıcı benzerlikler sergilediği gözlemlenmiştir.
· İnsanlarda, bazı halüsinojen maddelerin etkisi, kortikal ileri besleme ve geribildirim süreçlerinde bir aksama ile ilişkili görünmektedir. İnsanlarda bilinçli davranışları etkilediği bilinen farmakolojik müdahaleler, insan harici hayvanlarda da benzer davranış sapmalarına yol açmaktadır. İnsanlarda, farkındalığın kortikal etkinlik ile korelasyona girdiğini gösteren kanıtlar vardır; – subkortikal veya erken kortikal işlemenin muhtemel katkılarını hariç tutmayarak – aynı görsel farkındalıkta olduğu gibi. İnsan ve insan harici hayvan duygularının homolog subkortikal beyin ağlarından doğduğuna dair kanıt, evrimsel olarak paylaşılan ilkel duyuşsal qualia†ya dair güçlü kanıt sağlar.
Şunu beyan ederiz: “Bir neokorteksin bulunmaması, bir organizmanın duygulanım hallerini yaşamasını engellememektedir. Aynı noktada buluşan ortak kanıtlar, insan harici hayvanların nöroanatomik, nörokimyasal ve nörofizyolojik bilinç durumlarının substratlarına ve kasıtlı davranış sergileme kapasitesine sahip olduklarını gösterir. Sonuç olarak, delillerin ağırlığı göstermektedir ki, insanlar bilinç oluşturan nörolojik substratlara sahip olma konusunda benzersiz değildir. Aralarında tüm memelilerin, kuşların ve ahtapotlar da dahil olmak üzere birçok varlığın da bulunduğu insan harici hayvanlar da bu nörolojik substratlara sahiplerdir.”
*Cambridge Bilinç Deklarasyonu Philip Low tarafından yazılmış ve Jaak Panksepp, Diana Reiss, David Edelman, Bruno Van Swinderen, Philip Low ve Christof Koch tarafından düzenlenmiştir. Deklarasyon, 7 Temmuz 2012 tarihinde, Cambridge, Birleşik Krallık’ta, Cambridge Üniversitesi Churchill Koleji’ndeki “İnsan ve insan harici Hayvanlarda Bilinç” başlıklı Francis Crick Anma Konferansı’nda Low, Edelman ve Koch tarafından halka ilan edilmiştir. Deklarasyon du Vin Oteli, Balfour Room’da, Stephen Hawking’in de mevcudiyetinde bizzat aynı akşam konferans katılımcıları tarafından imzalanmıştır. İmza seremonisi, CBS 60 Minutes tarafından kayda geçirilmiştir.
†şahsi ve kişiyle yakından bağlantılı tecrübenin niteliği/doğası
[1] Türkçe tercüme: Yasemin Küçükler, Gamze Öztürk ve Emir Çelik.
Deklarasyona dair detaylar hakkında Türkçe kaynak oluşturma amaçlı hazırlanmıştır. Bu tercümenin akademik kullanımı öncesi, deklarasyonda geçen bilimsel terimlerin Türkçe’deki akademik kullanımlarının yeniden doğrulanması önerilir.
Son Güncelleme: 21 Aralık 2017 veganlik.org
“Cambridge Bilinç Deklarasyonu” üzerine bir yorum